241127
آیا بحران قطر به طور کامل پایان یافته است؟
همان‌طور که انتظار می‌رفت چهل و یکمین نشست سران شورای همکاری خلیج فارس با قرائت بیانیه پایان بحران قطر همراه شد. صلح پر ابهامی که سؤالات زیادی را در خصوص محتوای توافقات برانگیخته است.
<p><span style="font-size: 12px">پس از نشست سران شورای همکاری خلیج فارس در شهر «العُلا» در عربستان سعودی، بیانیه پایانی قرائت شد که در آن بر روابط گرم میان کشورهای عضو و حسن همجواری و مقابله با دخالت‌های مستقیم و غیر مستقیم در امور یکدیگر تأکید شد.<br /><br />«فیصل بن فرحان» وزیر خارجه سعودی نیز در یک کنفرانس خبری مدعی شد که فصل جدیدی در همبستگی میان اعضای شورا ایجاد شده و روابط کامل دیپلماتیک میان قطر و چهار کشور عربستان، امارات، بحرین و مصر برقرار می‌شود.<br /><br />دیگر مقامات و شخصیت‌ها نیز در خلال سخنان خود به مسائل کلی اشاره کرده و سخنی در باب جزئیات این مصالحه بیان نکرده‌اند.<br /><br />به نوشته خبرگزاری آناتولی، عدم اشاره به جزئیات توافق، این سؤال را مطرح می‌کند که آیا مورد خاصی در توافق وجود دارد که رسانه‌ای کردن آن می‌تواند به ضرر توافق باشد؟ به ویژه اینکه کارشناسان می‌گویند که اجرای توافق نیاز به زمان دارد.<br /><br />همچنین عدم اشاره به جزئیات می‌تواند نشان از این باشد که برخی طرف‌های توافق با آن موارد موافق نیستند که در این‌جا منظور کشور امارات است که رسانه‌ها پیش از این از مخالفت ابوظبی با توافق نوشته بودند.<br /><br />«تمیم بن حمد آل ثانی» روز گذشته پس از سه سال به ریاض رفت و «محمد بن سلمان» در پای پله‌های هواپیما او را در آغوش کشید و در بازگشت نیز او را بدرقه کرد. پیش از آن نیز کویت از بازگشایی تمامی مرزهای خاکی، آبی و هوایی قطر با عربستان خبر داده بود.<br /><br />«سامح شکری» وزیر خارجه مصر نیز برای اولین بار در نشست سران شورای همکاری خلیج فارس حضور یافت و بیانیه پایانی را امضاء کرد. پس از آن «شریف العمادی» وزیر دارایی قطر برای افتتاح یک هتل به قاهره رفت.<br /><br /><b>تأثیرات منطقه‌ای</b><br /><br />«علی باکر» استاد روابط بین‌الملل دانشگاه قطر در این خصوص به خبرگزاری آناتولی گفت: «معتقدم صلح خلیجی یک پیشرفت درست در مسیر صحیح بود و می‌شد زودتر ازین نیز صورت گیرد. اما تأخیر در آن نیز بهتر از این است که هیچ وقت انجام نمی‌شد.»<br /><br />او افزود: «ما در مرحله جدیدی قرار داریم و روشن است که تمامی کشورهای مربوطه باید در موضع خود متناسب با تحولات پیش آمده بازنگری کنند و معتقدم که شرایط جدید نیاز به زمان دارد اما در نهایت توافق به طور کامل اجرا خواهد شد.»<br /><br />او در خصوص اینکه چرا هیچ کس از جزئیات سخن نمی‌گوید، گفت: «به نظرم این نیز جزوی از توافق است که از جزئیات حرفی زده نشود. مهم این است که محاصره غیر قانونی و حملات رسانه‌ای از بین رفت و به شهروندان کشورها اجازه داده شد تا دوباره با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.»<br /><br />«علی باکر» سپس در خصوص بخش سیاسی این توافق نیز گفت که این مسأله در پشت درهای بسته بررسی شده و این مصالحه تأثیرات خود را در سطح منطقه‌ای بر جا خواهد گذاشت و برخی کشورها در ارزیابی‌های خود بازنگری خواهند کرد.<br /><br /><b>مواضع مبهم</b><br /><br />«نظیر الکندوری» نویسنده و تحلیلگر عراقی اما معتقد است که توافق «العُلا» صرفا صلح میان دوحه و ریاض بود و در سطح شورای همکاری خلیج فارس نمی‌توان از مصالحه سخن گفت و تا کنون تنها عربستان، محاصره قطر را برداشته است.<br /><br />او افزود: «مواضع باقی کشورهای محاصره کننده قطر، همچنان مبهم است و به طور شفاف در این باره سخنی نگفته‌اند. اما بی تردید صلح قطر و عربستان، تأثیر مثبتی بر مردم خلیج [فارس] و منطقه خواهد گذاشت.»<br /><br />الکندوری در خصوص اینکه چرا سخنی از جزئیات توافق زده نمی‌شود نیز گفت که کلی بودن محتوای بیانیه پایانی شاید به دلیل اختلافات کشورهای امضاء کننده بر سر محتوا باشد یا اینکه جزئیات می تواند موجب اعتراض دیگر کشورها شود.<br /><br />به گفته این کارشناس عراقی، تمامی طرف‌ها به جز کویت خواهان این بودند که به جزئیات اشاره‌ای نشود و این مورد به نشست‌های آتی واگذار شود تا طرف‌های توافق، راه‌حلی برای آن پیدا کنند.<br /><br />او تأکید کرد که اختلافات زیادی در جزئیات میان کشورهای مربوطه وجود دارد و توافق نیز با فشار آمریکا صورت گرفت و عربستان نیز خواهان این بود تا از زیر بار فشارها خلاصی یابد و خود را برای ورود «جو بایدن» به کاخ سفید در بیستم ژانویه آماده کند.<br /><br />الکندوری افزود: «در این توافق همیشه یک کشوری بود که با صلح مخالفت می‌کرد و آن هم امارات بود. کشوری که قطر را رقیب سرسخت خود می‌داند و خواستار در تنگنا بودن همیشگی قطر است. محمد بن زاید نمی‌خواهد که عربستان سعودی از کنترل ابوظبی خارج شود. مصالحه سعودی‌ها با قطر بدون نظرخواهی از امارات، به معنای مخالفت با تسلط امارات بر مواضع ریاض است.»<br /><br /><b>روند تدریجی توافق</b><br /><br />«عمار قحف» رئیس اندیشکده «عمران» نیز به خبرگزاری آناتولی گفت که توافق روز گذشته برای ثبات و امنیت و دیپلماسی در منطقه ضروری بود اما اوضاع به شکل سریع به حالت طبیعی خود باز نمی‌گردد. اما تغییرات آغاز شده و برای مشاهده نتایج نیاز به زمان داریم.»<br /><br />او مدعی شد که از این پس باید منتظر موضع واحد کشورهای حاشیه خلیج فارس علیه ایران در منطقه و سوریه بود. همانگونه که «محمد بن سلمان» ولی عهد سعودی نیز روز گذشته در خلال سخنان خود در نشست سران شورای همکاری خلیج فارس به بیان اتهاماتی علیه ایران پرداخت.<br /><br />این استاد دانشگاه سوری در خصوص عدم ذکر جزئیات در بیانیه «العُلا» نیز گفت که در همه کنفرانس‌ها از کلیات سخن می‌گویند و جزئیات را به نشست‌های دیگر واگذار می‌کنند.<br /><br />او نیز به موضع امارات پرداخت و گفت که نشانه‌ای مبنی بر اینکه میان قطر و امارات گشایشی قرار است صورت گیرد، وجود ندارد و این مسأله نیازمند زمان طولانی‌تری است.<br /><br />«عمار قحف» در پایان گفت که موضوع مورد توجه در مصالحه قطر و عربستان سعودی، این است که ما به واسطه انتقال قدرت در آمریکا در مرحله عبور هستیم و به قول برخی، آمریکا به دیپلماسی سنتی خود یعنی آرام کردن اوضاع همپیمانان و تمرکز بر روی مسائل مهم‌تر باز گشته است.<br /><br />قطر و چهار کشور مذکور روز گذشته در حالی پس از سه سال و نیم توافق صلح را امضاء کردند که کشورهای تحریم کننده در ابتدای بحران، 13 شرط برای دوحه جهت عادی‌سازی روابط تعیین کرده بودند. قطر تا کنون به هیچ کدام از این شروط عمل نکرده و به گفته برخی منابع سیاسی صرفا تعهد داده است که پیگیری قضایی از کشورهای محاصره کننده را لغو کند. از این رو بسیاری بیانیه دیروز را یک پیروزی تاریخی برای قطری‌ها قلمداد می‌کنند.</span></p><p> </p><p><span style="font-size: 12px">منبع: فارس</span></p>